De omstreden gok van de overheid

De NOS heeft in een tien minuten durende uitleg de ontwikkelingen van de online kansspelmarkt van sinds het legaliseren van het online gokken uiteengezet.

Het eerste aspect dat door de NOS aangestipt wordt is dat na de legalisering van het online gokken, casino’s all in zijn gegaan met het maken van reclame. Ook wordt benoemd dat de schatkist flink geprofiteerd heeft van het online gokken. Er wordt tot 900 miljoen euro aan kansspelbelasting geïnd.

,,Dat online casino’s reclame zouden gaan maken om zichzelf voor te stellen aan het grote publiek, kon ik je op 1 oktober 2021 op een briefje geven. Sommige casino’s hebben inderdaad gesmeten met geld om reclamezendtijd te kopen. Sommigen wilden spelers werven, anderen wilden het casino vooral in de etalage zetten voor een overname. Dat het publiek de hoeveelheid aan reclame irritant begon te vinden, kan ik me voorstellen. De reactie van de politiek was mijns inziens ietwat overtrokken. Uiteindelijk zou de “reclame tsunami” vanzelf over zijn gewaaid.” – Hans van Brunschot – iGaming Expert

Eind 2023 bestonden er 1,1 miljoen casino-accounts, zo stelt de NOS. De online casino’s verdienden in 2023 gezamenlijk € 1,39 miljard. Politiek zijn er veel vraagtekens over de Wet Kansspelen op Afstand. Na de invoering van deze wet, is de wet al twee keer aangescherpt. Nu wil de Tweede Kamer de wet opnieuw strenger maken.

Politici als Mirjam Bikker van de ChristenUnie en Michiel van Nispen van de SP zijn felle tegenstanders van de wet. Met zijn aangenomen moties voor een online reclameverbod voor casino’s en een verbod op hoogrisico kansspelen, dwingt vooral Van Nispen verantwoordelijk minister Franc Weerwind (D66) opnieuw tot actie. Weerwind heeft sowieso al aangekondigd dat de volgende beperkende maatregel een overkoepelende speellimiet is.

Was het legaliseren van het online gokken nu wel zo’n goed idee, vraagt de NOS op 3-redactie zich af. Voor de invoering van de Wet Kansspelen op Afstand kon er gegokt worden bij Holland Casino en de Nederlandse Loterijen. Beide bedrijven zijn eigendom van de Nederlandse Staat.

Wie online wilde gokken deed dit bij casino’s die in het buitenland gevestigd zaten, bijvoorbeeld op Malta waar casino’s zelfs een volledig Nederlandstalige klantenservice aanboden. De Nederlandse overheid had geen grip wat daar gebeurde. Toenmalig Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven pakte de koe bij de hoorns: ,,Er zijn 800.000 spelers, daarvan zijn er enkele tienduizenden die risicospelers zijn. We hebben op dit moment geen idee wie die spelers zijn.”

Wat de overheid wel wist is dat Nederlanders door online gokken in de problemen konden komen. In het NOS op 3-journaal van 8 mei 2013 werd er al bericht over het feit dat steeds meer jongeren verslaafd raken aan online gokken. ,,De reden is niet helemaal duidelijk”, vertelt nieuwslezer Mustafa Marghadi. ,,Feit is wel dat gokverslaving heel lang onopgemerkt kan blijven.”

Zo kon “Anna” meer dan honderdduizend euro vergokken in tien jaar tijd zonder dat iemand het doorhad. Dat moest anders.

Online gokken legaliseren

Het idee om online gokken legaal te maken stuitte direct op veel weerstand. Verslavingstherapeut Bas Brons zag de bui al hangen. ,,Gokken is niet normaal. Het is iets dat je eigenlijk niet zou moeten doen.” Politicus Bart de Liefde van de VVD zag juist de andere kant. ,,Als je consumentenbescherming serieus neemt, dan is dat iets dat je moet gaan reguleren.”

,,Hoewel gokverslaving serieus genomen moet worden, valt me altijd op dat het heel gemakkelijk gebruikt wordt als argument tegen online gokken. Ja, er is een groep die hier gevoelig voor is, maar er is een veel grotere groep die prima zelf verantwoordelijkheid kan nemen voor hun speelgedrag. Iedere maatregel die wordt genomen om die kleine groep probleemspelers te beschermen, is een beperking voor de speler die zijn of haar spel prima onder controle heeft.” – Hans van Brunschot – iGaming expert

Van voornemen tot wet

Om vervolgens van het idee om gokken te legaliseren een wet te maken was niet eenvoudig. Er ging een hele lange discussie aan vooraf. Fred Teeven is de eerste die een daadwerkelijke stap naar voren zet. Als ‘pokeraar van het kabinet’, wil Teeven kijken naar ruimte op de kansspelmarkt. De bewindsman geeft de aanzet tot een nieuwe wet die niet goed genoeg wordt bevonden door de Tweede Kamer. Een aangepaste versie blijft vervolgens jarenlang bij de Eerste Kamer liggen

Wet Kansspelen op Afstand

In 2020 stemde de politiek in met het invoeren van de Wet Kansspelen op Afstand. Per 1 oktober 2021 kunnen Nederlandse consumenten legaal online gokken. Wel onder strenge voorwaarden en enkel bij casino’s met een vergunning van de Nederlandse kansspelautoriteit. De online goksites zijn verantwoordelijk voor hun spelers. Zij moeten bijhouden hoeveel iemand inzet en hoe lang een speler ingelogd is. Casino’s moeten ingrijpen als iemand te veel gokt.

Ook voor wat betreft het maken van reclame werd van casino’s terughoudendheid gevraagd. Daar greep de politiek al snel op in. Reclames met boegbeelden worden in de ban gedaan. Niet veel later wordt het besluit Orka aangekondigd. Hierin is vastgelegd dat online casino’s niet langer ongericht reclame mogen maken. Dus televisie/radio reclame en buitenreclame mag niet meer. In 2024 mogen aanbieders geen televisieprogramma’s en evenementen meer sponsoren. In 2025 gaat ook de sportsponsoring in de ban.

,,De beperkte reclameregels geven de casino’s die als eerste een vergunning hebben gekregen een groot voordeel. Zij hebben onbeperkt reclame mogen maken. Dat maakt de uitdaging voor nieuwe casino’s op de markt erg groot. Zij missen bepalende middelen in de marketingmix om zichzelf te profileren.” – Hans van Brunschot – iGaming Expert

De reden om in te grijpen in het reclamebeleid is de grote groei aan gokkers in de leeftijdscategorie tussen de 18 en 23 jaar. Deze groep vertegenwoordigt 9,5% van de Nederlandse bevolking, maar bijna een kwart van alle gok accounts. Dat terwijl regulering van het online gokken juist bedoeld was om deze groep minder te laten gokken.

Daarnaast zien klinieken het aantal kansspelverslavingen inmiddels stijgen. Hoewel dit nog niet gestaafd kan worden met cijfers. Experts zeggen dat cijfers vaak een paar jaar achter de problematiek aanlopen. Het rapport Gokken met gezondheid stelt dat omdat er meer gokkers zijn bijgekomen, een grotere groep (jong)volwassenen het risico loopt om in de problemen te komen. Inmiddels hebben ruim 70.000 mensen zichzelf een gokstop opgelegd om problemen te voorkomen. Gemiddeld kiezen mensen voor een periode van vijftien jaar.

,,Gokken is niet voor iedereen een goede keuze. Dat geldt echter ook voor andere hobby's. Ik denk dat het positief is dat mensen inzien dat ze een gokstop nodig hebben. Dat er dan in de vorm van CRUKS ook een stok achter de deur is om niet meer te gokken. Als het niet lukt om de afspraak om niet te gokken met jezelf te maken, kun je je inschrijven in het CRUKS. Hierdoor wordt je niet meer toegelaten wordt tot casino’s en kunnen problemen worden voorkomen.” – Hans van Brunschot – iGaming expert

Goklobby

De Wet Kansspelen op Afstand voldeed nog niet aan de doelstelling. Daarom werden er aanpassingen gemaakt. Op die aanpassingen hadden zowel voorstanders van legaal gokken als tegenstanders inspraak. De verenigde online casino’s – ook wel de goklobby genoemd – brachten 41 punten in waar zij het niet mee eens waren. De onderzoekers naar mentale problemen door het gokken en gokverslaving brachten vijf punten in.

Het ministerie van Veiligheid en Justitie nam bij de aanpassingen die het deed aan de wet één punt over van de onderzoekers en zeventien punten van de gokbranche. ,,Je kan wel zeggen dat de belangen van het bedrijfsleven duidelijker op tafel hebben gelegen dan de belangen van degenen die het betreft, de gokverslaafden”, zegt hoogleraar bestuursrecht Caelesta Braun hierover.

,,Ik ben het echt oneens met de framing dat iedereen die weleens gokt een potentiële gokverslaafde is. De belangen van de online casino’s zijn ook in het belang van de recreatieve speler. Als online casino’s te veel in een keurslijf gestopt worden, wordt het voor de speler minder interessant om er te spelen. Dat betekent niet dat de wens om te spelen verdwijnt. Wat gebeurt er dan? Juist, de speler gaat weer op zoek naar het illegale aanbod, waar er veel meer mogelijk is. Dat is nu juist wat de overheid met het legaliseren van online gokken wil voorkomen. De overheid heeft mijns inziens niet zozeer een gok genomen door gokken te legaliseren, maar speelt wel met vuur door steeds meer beperkingen aan de markt op te leggen. Spelers gaan dan toch zoeken naar een (illegaal) alternatief.” – Hans van Brunschot – iGaming Expert

Leadfoto via NOS